arrano txikiaren hegaldia

Ana Malón, ReforestAcción Nafarroa elkarteko kidea Nola jaio zineten: mintegian ernamuindutako hazi batetik edo modu naturalean?  Batez ere, klima-aldaketaren aurka egiteko zerbait positiboa eta erreala egiteko beharretik sortu ginen. Larrialdi klimatikoaren aurrean, funtsezkoa iruditu zitzaigun ekintzara pasatzea. Hortik dator ReforestAccion elkartearen izena, baso-berritze ekintzara pasatzeko asmo Nafarroa zabala da, nekazarien eskuak dituzue lurralde osoan?  Oraingoz talde txikia gara, pandemia betean hasi ginen, baina oso proiektu interesgarriak lortu ditugu. MITECOko (Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioa) mintegiek utzitako grafiosiarekiko erresistenteak diren zumarrak landatzen hasi ginen, eta haiekin elkarlanean aritu ginen Uharteko lorezaintzako arduradunekin. Helduentzako ingurumen-hezkuntzari buruzko hitzaldiak prestatu, gure ingurunean zumarrak landatu, eta txikienentzako ipuin-kontalarien saioak izan ziren. Familia eguna….. proiektu ilusionagarri

  Zuhaitz motak                                                                                                    Basoko zuhaitza Hiriko zuhaitza                                                                                                                                       

 "Itoitz, Pueblos que fueron - Itoitz, Herri  izandakoak" (elkarrizketa) Bizi izan direnentzako memoria; ikusi ez dutenentzako ikusmina; ez dakitenentzako ezagutza . Lan hau egiteko ideia Agoitz inguruko hainbat herriren argazkiak gure eskuetara iritsi zirenean sortu zen, eta haietako batzuk gure ibarretatik materialki desagertu zirela ikusi genuen.  Materialki diot, batez ere, 30 urte baino gehiago ditugunok, ziur gogoan ditugula, batzuek beren bizitzaren zati bat bertan bizi izan dutelako eta beste batzuok askotan bisitatu ditugulako.  Orduan erabaki genuen, Itoizko urtegia zela-eta desagertu egin ziren herri horien maketa adierazgarri batzuk egitea.  Itoizko urtegiak, zalantzarik gabe, ingurua eraldatu zuen, ez bakarrik urak harrapatu zuena, baizik eta Agoitz (burualdean) eta Oroz-Betelu eta Nagore urtegiko amaieran daudenak, nolabait ere aldatu zituen. Materiala moldatuta, urtegia hustu duzue Lan hau aukezteko, bost urte inguruko bide luzea egin dugu, oso bide atsegina.

                                   Gogorapena Behin, hego batek galdetu zidan: -"Zerk sentiarazten zaitu libre?"- Eta nik erantzun nion: "-Usainak"- - Zer da usaina?- - Gogorapena - - Eta zer da gogorapena? - - Bizitakoaren amaiera - - Beraz, hilda zaude? - - Hein batean, bai -

                    Jaione, Aizkorri-Aratz parketxea                                                   Muxarren txokoa duzue. Ez ote dut loak hartuko! Hasteko, gustatuko litzaidake esatea, Muxarra, berez, Lirón gris edo Glis glis izeneko marrazkari bat dela. Asparrenan eta gertuko inguruetan Mitxarro izenez ezagutzen da. Mitxarroak hibernatu egiten du, ia zazpi hilabete ematen ditu lotan, hortik dator “duermes como un Lirón” esaera. Honen inguruan gehiago jakin nahi izanez gero, gerturatu zaitezkete bere txokora, han entzungo duzue lasaitasunez eta lo kuluxka botatzen duzuen bitartean zer gertatzen den hibernazio prozesuan,  bere bihotzeko taupadak nola moteltzen diren ia gelditu arte. Marrazkari hau, oso apreziatua izan zen leku askotan, gose garaietan jaten baitzen eta gorputzean zeukan olioa hezurretako mina kentzeko erabiltzen ohi zen. Orain babestuta dago eta bere ehiza guztiz debekaturik dago. Mitxarroari ere zor diogu, “Mitxarrera” hitza. Bertokoek esaten dutenez, suare

                                        David Álvarez    "Izokin atlantikoa egoera dramatikoan dago, eta litekeena da itzulerarik gabeko puntura iritsi izana."                                                            Zorroztailea: artisau handia zara Zorrozteagatik ulertzen baduzu puntak ateratzea eta ironia eta umorea erabiltzea albiste jakin batzuk komentatzeko, aitortu behar dizut zorroztea gustatzen zaidala. Ez dakit horrek artisau egiten nauen, zalantza daukat. Gaur egungo egoera, ingurumenaren ikuspegitik, horren da beltza, ezen, eguneroko albisteak komentatzeko punta ateratzen saiatzen naiz, eta umorearekin jolasten, hori egingo ez banu deprimenteegia izango bailitzateke. Denbora asko daramagu suarekin jolasten: baliabide agortezinak dituen planeta batean bizi garela pentsatzen dugu, eta gure ekintzek eraginik ez dutela sinesten dugu: ez ingurumenean, ez geure buruengan. Eta, argi eta garbi esan beharra dago oker gabiltzala; amaigabeki hazi nahi dugun planeta mug